Astronomët kanë zbuluar një objekt të çuditshëm në galaktikën tonë: Një flluskë e përkryer, pothuajse perfekte në formë, që lundron në thellësitë e Universit. E quajtur Teleios, nga greqishtja e lashtë që do të thotë “i përsosur”, kjo strukturë po sfidon gjithçka që dimë për shpërthimet yjore.
Një flluskë e pazakontë në rrugën e Qumështit
Zbulimi u bë falë radioteleskopit ASKAP në Australi, i cili ka identifikuar një sërë strukturash të rrumbullakëta në hapësirë gjatë hartës së tij të universit. Por Teleios është ndryshe. Ai ndodhet brenda galaktikës sonë dhe ka një formë sferike aq të rregullt, sa duket sikur është krijuar me një kompas.
Sipas shkencëtarëve, objekti është mbetja e një supernove – shpërthimi i fuqishëm i një ylli. Më konkretisht, ata dyshojnë se kemi të bëjmë me një supernovë të tipit Ia, një nga shpërthimet më të ndritshme në univers, që ndodh kur një yll i vogël dhe i dendur (i njohur si yll i bardhë) thith masë nga një yll tjetër, derisa shpërthen.
Sa larg është? Një mister që ndryshon gjithçka
Një nga pengesat më të mëdha për të kuptuar këtë objekt është mosnjohja e saktë e distancës së tij nga Toka. Sipas përllogaritjeve të astronomëve, Teleios mund të jetë rreth 7,000 vjet dritë larg – ose ndoshta 25,000 vjet dritë.
Ky ndryshim i madh në distancë ndikon drejtpërdrejt në madhësinë e objektit. Nëse është më afër, atëherë flluska është rreth 46 vjet dritë në diametër dhe mund të jetë relativisht e re – më pak se 1,000 vjet e vjetër. Por nëse është më larg, atëherë ajo është 157 vjet dritë në diametër dhe ndoshta mbi 10,000 vjet e vjetër.
Ku janë rrezet X?
Këtu qëndron një tjetër mister: Zakonisht, supernovat e këtij lloji emitojnë edhe rreze X, por në këtë rast nuk janë zbuluar fare. Kjo mungesë po e vë në pikëpyetje çdo teori për origjinën e objektit.
Një mundësi tjetër është që Teleios të jetë një supernovë e tipit Iax – një shpërthim i ngjashëm me tipin Ia, por që nuk e shkatërron plotësisht yllin. Kjo do të thoshte që mund të ketë mbetur një “yll zombie” në qendër, dhe Teleios është thjesht një mbetje që rrethon atë yll. Por kjo teori kërkon që objekti të jetë edhe më afër, rreth 3,200 vjet dritë larg, gjë që nuk mbështetet nga matjet aktuale.
Perfeksioni që habit
Pavarësisht paqartësive të tjera, një gjë është e sigurt: forma sferike e Teleios është e pazakontë. Mbetjet e supernovave zakonisht janë të parregullta, për shkak të shpërthimeve asimetrike ose përplasjes me pluhurin dhe gazin përreth. Por Teleios duket se është shpërthyer në një zonë të zbrazët dhe ka ruajtur një simetri pothuajse perfekte.
Kjo e bën atë një rast shumë të rrallë, ndoshta një nga të paktët që kemi zbuluar ndonjëherë.
Ky objekt nuk është thjesht një kuriozitet astronomik. Ai sfidon teoritë tona për mënyrën se si zhvillohen dhe shpërthejnë yjet, dhe na shtyn të kërkojmë më shumë të dhëna për t’i dhënë përgjigje pyetjeve që hap.
Studiuesit nga Universiteti i Sydney dhe observatorë të tjerë kanë thënë se nevojiten më shumë vëzhgime me teleskopë më të ndjeshëm dhe me rezolucion më të lartë. Vetëm atëherë mund të kuptojmë nëse Teleios është vërtet një mbetje klasike e një supernove… apo një fenomen krejt i ri në universin tonë.
Analiza e tyre është e publikuar paraprakisht në platformën arXiv. /Inteligjenca n’3D
