Në kulmin e saj, Perandoria Britanike sundonte një të katërtën e Tokës dhe një të pestën e popullsisë globale. Kjo perandori gjigante u formua përmes eksplorimeve, luftërave, kolonizimeve dhe tregtisë, dhe ndryshoi historinë e shumë kombeve.
Ja një përmbledhje e ngjarjeve kyçe që formësuan rrugëtimin e saj.
Fillimet e eksplorimeve (1496–1664)
-
1496 – John Cabot, një eksplorues italian në shërbim të Anglisë, merr autorizim për të kërkuar toka të reja. Një vit më vonë, zbarkon në Amerikën e Veriut, duke hapur rrugën për përfshirjen britanike në ‘Botën e Re’.
-
1607 – Themelohet kolonia e parë e përhershme britanike në Xhejmstaun, Virxhinia. Pavarësisht kushteve ekstreme, kolonët mbijetojnë, dhe në 1619 mbërrijnë skllevërit e parë afrikanë.
-
1655 – Britanikët pushtojnë Xhamajkën nga spanjollët, duke shtuar një tjetër koloni në Karaibe.
-
1664 – Anglezët marrin Nju Amsterdam nga holandezët dhe e quajnë Nju Jork, duke forcuar praninë në Amerikën e Veriut.
Rritja globale (1714–1778)
-
1714 – Pas Luftës së Trashëgimisë Spanjolle, Britania përfiton territore strategjike si Gjibraltari dhe Njufaundlendi.
-
1757 – Kompania Britanike e Indisë Lindore fiton Betejën e Plasseyt në Indi, duke vendosur bazat për dominimin britanik në nënkontinent.
-
1763 – Pas Luftës Shtatëvjeçare, Britania bëhet fuqi globale, duke kontrolluar Kanada dhe shumë pjesë të Indisë.
-
1768–1778 – Kapiteni James Cook eksploron Paqësorin dhe pretendon Australinë lindore për Britaninë. Më pas, themelohet kolonia penale në Uellsin e Ri të Jugut, që më vonë do të bëhet Australia.
Humbje dhe transformim (1775–1899)
-
1775 – Shpërthen Lufta e Pavarësisë Amerikane. Pas humbjes, Britania njeh SHBA-të si shtet sovran.
-
1807 – Parlamenti britanik ndalon tregtinë e skllevërve, falë fushatës së aktivistëve si William Wilberforce. Kjo shënon një kthesë morale për perandorinë.
-
1857 – Rebelimi indian kundër Kompanisë Britanike të Indisë Lindore çon në fundin e sundimit të saj dhe në fillimin e Raxhit Britanik (sundimi direkt nga Londra).
-
1899 – Lufta Boere në Afrikën e Jugut ekspozon kufizimet e fuqisë britanike dhe forcon kritikët e perandorisë.
Fundi i perandorisë (1947–1997)
-
1947 – India fiton pavarësinë. Një ngjarje historike që shënon fillimin e fundit për Perandorinë Britanike.
-
1960 – Në një fjalim të famshëm, kryeministri britanik Harold Macmillan pranon fillimin e epokës së dekolonizimit.
-
1997 – Hong Kongu i dorëzohet Kinës. Kjo ngjarje simbolizon përfundimin zyrtar të një perandorie që dikur shtrihej në të gjithë globin.
Perandoria Britanike ndryshoi përgjithmonë hartën e botës. Ajo ndikoi kulturën, politikat, ekonomitë dhe identitetet e kombeve nga Amerika te Azia. Sot, trashëgimia e saj është komplekse – e mbushur me arritje dhe padrejtësi historike. Por historia e saj mbetet thelbësore për të kuptuar botën moderne.
