Në Romën e Lashtë, kujtesa nuk ishte thjesht aftësi personale — ishte një instrument pushteti.
Elitat romake, të fiksuara pas protokollit dhe ndikimit social, përdornin të ashtuquajturit “skllevër të kujtesës” për të garantuar që asnjë emër i rëndësishëm të mos harrohej gjatë banketeve, takimeve politike apo ngjarjeve publike.
Në një shoqëri ku prestigji dhe rrjetet personale ishin thelbësore, të kujtuarit e emrit të mysafirëve të shumtë — shpesh figura me influencë — ishte një detyrë që nuk i lihej rastësisë. Këta skllevër të trajnuar kishin rolin të vëzhgonin hyrjen e të ftuarve dhe t’i rikujtonin emrat e tyre pronarit në mënyrë diskrete, përmes sinjaleve apo gjesteve elegante.
Përtej thjesht emrave, shpesh atyre u kërkohej të memorizonin edhe statusin social, prejardhjen apo marrëdhëniet paraprake me familjen romake, në mënyrë që pronari të mund të angazhohej në biseda të sakta dhe të kultivuara — një akt i vogël që ruante nderin dhe ndikimin e tij në sferën publike.
Kjo praktikë është një dëshmi se sa shumë rëndësi i jepnin romakët kujtesës jo si një funksion mendor abstrakt, por si një vegël të sofistikuar sociale, në shërbim të pushtetit, rendit dhe etikës publike./Inteligjenca n’3D
